Кеча, 22 март куни кечаси Москвадаги 6200 ўринга мўлжалланган Crocus City Hall’да катта концерт зали террорчилик ҳаракати содир этилди. Ҳолат акс этган видеоларда қуролланган террорчилар бинога бостириб киргани ва тўғридан тўғри одамларга қарата ўқ узгани тасвирланган. Энг дастлабки маълумотларга кўра, бир пайтнинг ўзида камида 12 киши ҳалок бўлгани ва яна 35 киши ярадор бўлган. Аммо террорчилар ваҳимага тушган, бурчакка тиқилган одамларни шафқатсизларча отиб ташлашда давом этган.
Саросима
Кўп ўтмай Crocus City Hall марказида яна портлаш содир бўлди. Портлаш натижасида эса ёнғин юзага келган ва кўплаб одамлар бино ичида қолиб кетган.
Теракт сабаб Россия университетларида 23 март санасидаги ўқишлар бекор қилинди. Барча оммавий тадбирлар тўхтатилди. Шунингдек, Россиянинг Петербург шаҳрида жойлашган “Галерея” кўнгилочар марказидан ҳам одамлар эвакуация қилинган.
Москва маъмурияти Crocus City Hall’да 21 нафар жароҳатланган кишининг шифохонага ётқизилганини маълум қилди. Шунингдек, 70 га яқин тез ёрдам машиналари воқеа жойига етиб келгани айтилмоқда.
Орадан бир соат ўтар-ўтмай Москва ССВ Crocus City Hall’даги терактдан сўнг касалхонага ётқизилган 145 киши рўйхатини эълон қилди.
Ҳужжатда айтилишича, терактдан кейин касалхонага ётқизилганлар орасида тўққиз кишининг аҳволи ўта оғир.
Гувоҳлар нима дейди?
Бинодан тирик чиққанлар даставвал бир гуруҳ соқолли, қуролланган ва эркаклар бинога бостириб киргани, улар террорчиликка тайёрланиб, ўқитилган жангарилар каби ҳаракат қилишгани ҳақида сўзлаб берган. Гувоҳларнинг фикрича, улар даставвал бино эшиги олдидаги қўриқчиларни отиб ўлдирган ва кейин асосий кириш йўлини тўсиб қўйган.
Савдо маркази қўриқчилари ўқотар қуроллар эмас, фақат калтаклар ва тўппончалар билан қуролланган сабаб биронта жиноятчига қаршилик қилолмаган.
Жиноий тўда камида 20 кишидан иборат ва уларнинг айримлари рюгзаг таққан бўлиб, унда бомбалар борлигини таҳмин қилиш мумкин. Шунингдек, гувоҳлар террорчилар Марказий Осиёдан, ёки Кавказдан бўлиши мумкинлигини айтмоқда, чунки улар рус тилида эмас, бошқа тилда мулоқот қилишган.
Москва ва Москва вилояти Ички ишлар вазирлиги «Заря» режасини жорий қилди. Барча эркак ходимлар бир соат ичида ишга келишлари керак. Ҳар бир инсон зирҳ билан жиҳозланган ва қуролланган бўлиши шарт. Шунингдек, барча ходимлар дам олиш кунларидан бошлаб ишга чақирилди.
Шундан сўнг Махсус кучлар Crocus City Hall биносига бостириб киришди. 100 га яқин одам эвакуация қилингани, тўрт нафар террорчи бинода яширинишга муваффақ бўлгани ҳақида эса База канали маълум қилди. Шунингдек канал бунгача 18 киши ҳалок бўлгани, камида 43 киши жароҳат олганини қўшимча қилган.
Разведка хизматларига кўра, бинода қолган жиноятчилар яна кўплаб фуқароларни гаровга олган бўлиши мумкин.
Тез орада Россия Ички ишлар вазирлиги раҳбари Crocus City Hall биносига етиб келди. Фавқулодда вазиятлар вазирлиги эса воқеа жойида 320 киши ва 3 та вертолёт ишлаётганини хабар берди.
Россия Тергов қўмитасининг Бош тергов бошқармаси содир этилган теракт юзасидан жиноий иш қўзғатди. Терактда гумон қилинганлардан бири қўлга олинган.
АҚШ барини бошиданоқ билган
Энг қизиғи АҚШнинг Москвадаги элчихонаси икки ҳафта олдин, яъни 2024 йилнинг 7 март куни мазкур воқеа ҳақида огоҳлантирган эди.
Унда элчихона экстремистлар Москвада аҳолининг йирик йиғинларини, жумладан, концертларни нишонга олишни режалаштираётгани ҳақидаги хабарларни кузатаётгани, шунинг учун АҚШ фуқароларига кейинги 48 соат ичида катта йиғилишлардан қочишни тавсия қилган.
Оқ уй эса биринчилардан бўлиб Президент Владимир Путинга ҳамдардлик билдириб чиқди.
Сербия Президенти Александр Вучичнинг айтишича, АҚШ ва Буюк Британия элчихоналарининг ўз фуқароларини Москвадаги савдо марказига бормаслик ҳақидаги қўнғироқлари уларнинг разведка хизматларида эҳтимолий терактлар ҳақида маълумот борлигини кўрсатади.
Аввалроқ жиддий қабул қилинмаган АҚШ огоҳлантириши тўғри бўлиб чиққач Россия Ташқи ишлар вазирлиги спикери Мария Захарова Агар АҚШда Крокусдаги теракт ҳақида ишончли маълумотлар бўлса, у зудлик билан Россияга ўтказилиши кераклигини айтиб баёнот берди.
Аммо Оқ уйнинг РИА Новости агентлигига маълум қилишича, март ойи бошидаёқ AҚШ Москвада бўлиши кутилаётган теракт ҳақида маълумот олган ва уни Россия томони билан бўлишган.
Оқ уй ҳолат юзасидан Россияга ҳамдардлик билдирар экан, бу воқеани “даҳшатли” деб атади.
Воқеада Украинанинг қўли борми?
Украина билан кетаётган уруш фонида бундай даҳшатли терактни Украина томони уюштирган бўлиши мумкинлиги ҳақида бир неча Россия расмийлари фикр билдиришни бошлади.
Масалан Россия Хавфсизлик кенгаши раиси ўринбосари Дмитрий Медведев: Агар булар Киев режимининг террорчилари экани аниқланса, улар ва уларнинг мафкуравий илҳомлантирувчиларига бошқача муносабатда бўлиш мумкин эмаслигини билдирди. Унинг таъкидича Москва бунга “Ўлим учун ўлим!..” билан жавоб қайтаради. Шунингдек, айрим россиялик сиёсатчилар воқеага жавобан Украинага тактик ядро қуролларини ташлашга чақирмоқда.
Аммо Украина Президенти Владимир Зеленский идораси раҳбарининг маслаҳатчиси Подоляк Украинанинг Crocus City Hall’даги террор ҳаракатига алоқадор эмаслиги ҳақида тезкор баёнот берди.
Украина Мудофаа вазирлигининг Бош разведка бошқармаси вакили Андрей Юсовнинг фикрича, Москвадаги теракт халқаро ҳамжамият томонидан огоҳлантирилган Путин режимининг атайлаб қилинган фитнасидир.
«Кремль золими ўз фаолиятини шу тарзда бошлаганди ва уни ўз фуқароларига қарши жиноятлар билан якунламоқчи», – дейди у.
Хўш, буларнинг баридан Путиннинг хабари борми? Ҳа, президент матбуот котиби Дмитрий Песков бу ҳақидаги хабар унга аллақачон етказилганини очиқлади.
Жиноятчилар: ИШИДнинг иши
Теракт содир этганликда гумонланаётган шахсларга нисбатан қидирув эълон қилинди. Қолаверса, Террорчилар яширинган, Твер вилоятининг давлат рақамларига эга оқ рангли «Renault» машинаси қидирилмоқда.
Мазкур даҳшатли теракт Украина томонидан содир этилгани рад этилган, иккинчи универсал вариант – ИШИД варианти ўртага ташланди. ИШИДнинг воқеа жавобгарлигини ўз зиммасига олган баёноти эса қалбаки бўлиб чиқди. Яъни тарқатилган сурат шаблони гуруҳ томонидан бир неча йилдан бери ишлатилмаслиги аниқ бўлди. Аммо орадан кўп ўтмай ИШИД-Хуросон Москвадаги теракт учун жавобгарликни ўз зиммасига олди. Бу маълумотни эса АҚШ разведка хизматлари тасдиқлади.
Қурбонлар:
Якунланмаган маълумотларга кўра, ҳозиргача 62 нафар инсон ўлими ва 140 га яқин одамнинг ярадор бўлган. Масалан, биргина Crocus City Hall ҳожатхонасидан 10 кишининг жасади топилди.
Шунингдек, одамлар отишмадан яширинган овқатланиш хоналари ва фаррошлар жиҳозлар сақланадиган хоналардан ҳам бир қанча ўликлар топилган. Бироқ кўпчилик тутундан бўғилиб ўлган, уларнинг таналарида ҳеч қандай жароҳат излари топилмаган.
Ҳамдардлик:
Москвадаги кутилмаган терак юзасидан кўплаб давлатлар, уларнинг раҳбарлари Президент Путинга ҳамдардлик йўллашди. Бу жараённи АҚШ бошлаб берган бўлса-да Президент Жо Байден Москва вилоятидаги теракт муносабати билан Путинга қўнғироқ қилишни режалаштирмаяпти. Лекин у Франция, Буюк Британия, Германия ва Италия раҳбарлари билан телефон орқали мулоқот қилиб, мазкур ҳолатни муҳокама қилган.
Европа Иттифоқи, Беларусь Республикаси, Қозоғистон, Қирғизистон, Озарбайжон, Буркина-Фасо ташқи ишлар вазири, Сербия, Туркия ва яна бошқа президентлар мазкур воқеани қоралаб, Россия халқи ва Президентига ўз ҳамдардлигини билдиришга улгурди.
Ўзбекистон ҳам. Ўзбекистон Республикаси Ташқи ишлар вазирлиги Москва шаҳридаги “Крокус Сити” савдо марказида содир этилган терактни кескин қоралайди.
“Терроризмни оқлаб бўлмайди, биз бегуноҳ фуқароларга нисбатан бундай зўравонликни бир овоздан рад этишга чақирамиз. Ҳалок бўлганларнинг барча оила аъзолари ва яқинларига самимий ҳамдардлигимизни билдирамиз”, деган ташқи ишлар вазири Бахтиёр Саидов.
Тез орада Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг Россиянинг Москва вилоятидаги “Крокус Сити Холл” концерт залида содир бўлган фожиа юзасидан ҳамдарлиги эълон қилинди.
Президент Ўзбекистон тинч аҳолига қарши қаратилган бу террорчилик ҳаракатини қатъий қоралаши билдирган. Ўзбекистоннинг Москвадаги элчихонаси эса жабрланганлар орасида Ўзбекистон фуқаролари йўқлигини маълум қилди. Хабарга кўра, элчихона ҳуқуқ-тартибот идоралари билан яқин алоқада бўлиб турибди, ҳозирда жабрланган Ўзбекистон фуқаролари ҳақида маълумот келиб тушмаган.
«Ўзбекистон фуқароларини хотиржамликка ва хавфсизлик чораларига риоя қилишга чақирамиз», — дея огоҳлантирилган баёнотда.
Фуқаролардан зарур ҳолларда эса Ўзбекистоннинг Москвадаги элчихонаси консуллик бўлимининг Call марказига (+7 499 238-36-20; +7−499 230−00−76) қўнғироқ қилиш сўралган. Россиянинг Тошкентдаги элчихонаси эшиги олдига эса аллақачон гуллар қўйиб кетилмоқда.
Огоҳлик:
Migrant.uz ахборот-хизмат портали эса Россиядаги Ўзбекистон фуқаролари учун тезкор муҳим тавсияларини эълон қилди.
Унга кўра:
- Телефонингизни қувватига эътиборли бўлинг. Яқинларингизга яшаб турган жойингиз ва шерикларингиз ҳақида маълумот бериб қўйинг.
- Ҳужжатларингизни олдингизда олиб юринг. Красногорскда ёки Крокусс Сити Холл мажмуаси ёнида яшаётган бўлсангиз, кўчага заруриятсиз чиқманг.
- Интернет ва мобил алоқа секинлашган бўлса VPN’ хизматидан фойдаланиб, яқинларингиз билан алоқада бўлиб туринг.
- Телефонингизни бегоналарга фойдаланиш учун берманг. Кўча-кўйда, жамоат транспортларида теракт воқеасини муҳокама қилманг.
- Энг муҳими, айни вақтда ҳеч қандай Россия сиёсатига муҳолифатчи манбаларни кузатиш тавсия қилинмайди. Теракт сабабчиларининг мотиви аниқлашмагунча эҳтиёт чораларини кўриб қўйишингиз қатъиян тавсия қилинади.
- Шунингдек, воқеага тероризм деб қаралаётгани учун, яқин орада Москва шаҳри ва Москва областида кучишлатар тизимлари контртеррористик режимини киритиб, ишлай бошлашади. Бу эса хорижлик фуқаролардан янада сергакликни талаб қилади.