Ижтимоий тармоқларда ота-онаси томонидан калтакланган, ҳатто ўлдирилган болалар ҳақидаги видеоларни кўрмаган одам бўлмаса керак. «Болажон халқ» деб эътироф этиладиган Ўзбекистонда 2023 йил бошида 1240 нафар бола зўравонликка, шундан 417 нафари жинсий зўравонлик қурбонларидир. Хўш, Ўзбекистонда бола ҳуқуқлари қай даражада ҳимоя қилиняптими?
Uzdiplomat.uz шу савол билан пойтахт аҳолиси ва меҳмонларига юзланди. Сўровномада қатнашган респондентларнинг жавоблари турлича бўлди.
Кимдир мамлакатда бола ҳуқуқлари ҳимоя қилинаётганини айтса, яна кимдир бунга қарши фикр билдирди.
«Ҳимоя қилиняпти десам нима ўзгаради, қилинмаяпти десам нима ўзгаради. Ўзбекистонда нафақат бола ҳуқуқлари балки бошқа қонунларга ҳам амал қилинмайди»,
дейди респондент.
Шунингдек, бошқа бир сўровнома қатнашчиси Ўзбекистонда болалар учун ҳамма шароитлар етарлилигини билдирди.
«Ўзбекистонда болалар учун ҳамма шароитлар бор. Шу ўринда уларнинг ҳуқуқлари ҳимоя қилиняпти. Фақат ота-оналар болаларини уришмасдан уларинг психологиясига қараб муомала қилиши керак. Ўзим ўқитувчи бўлганим учун уларга яхши гапириш кераклини биламан»,
дейди аёл.
Яна бошқа бир қатнашчи эса бола ҳуқуқлари ҳимояси кимдир учун ишлаётгани, яна кимдир учун эса ишламаётганини айтди.
«Беш қўл баравар бўлмаганидек, ҳамма бир хил эмас. Кимдир риоя қилса яна кимдир бунга риоя қилмайди. Яна кимдир эса болаларга қулдек муомала қилади. Ўзи болаларга дўст бўлиш керак. Яхши муносабатда бўлиш керак»,
дейди аёл.
Шунингдек, бошқа қатнашчи болалар ўзларининг ҳуқуқларини ҳимоя қила олса уларнинг ҳуқуқлари давлат томонидан ҳимоя қилинишини билдирди.
«Авваламбор бола ҳуқуқлари ҳимоя қилиниши учун, уларнинг ўз ҳуқуқларини ҳимоя қила олиши лозим. Яъни болаларга эмас одамларнинг ҳам ҳуқуқий саводхонлигини ошириш керак»,
дейди қатнашчи.
Болалар ҳуқуқлари инсон ҳуқуқларининг бир қисми бўлиб, давлат томонидан кафолатланади.
Шунингдек, уларнинг қонунчиликда таълим олиш, жисмоний ҳимоя, озиқ-овқат, соғлиқни сақлаш ҳамда ёши ва ривожланишига мос келадиган ҳуқуқлари мавжуд.
Бундан ташқари, боланинг фуқаролик ҳуқуқлари ва уларнинг ирқи, жинси, миллий келиб чиқиши, дини, ногиронлиги, ранги, этник келиб чиқиши ёки бошқа хусусиятларига кўра камситмаслик қонунда кафолатланган.
Маълумот учун, Ўзбекистон 1991- йилда мустақиллик эълон қилганидан сўнг, ратификация қилинган биринчи халқаро ҳужжат бу — Бола ҳуқуқлари тўғрисидаги конвенциядир. Мазкур ҳужжат 1992 йил 9 декабрь куни Олий Кенгашининг тегишли қарори билан ратификация қилинган.
Хўш, сиз нима деб ўйлайсиз, Ўзбекистонда болаларнинг ҳуқуқлари ҳимоя қилиняптими?