«The National Interest» nashri “Markaziy Osiёda yangi katta o‘yinda qanday g‘alaba qozonish mumkin” nomli maqola eъlon qildi.
Unda qayd etilishicha, AQSh va Evropa Markaziy Osiё mintaqaviy integrasiyasi va rivozhlanishiga ko‘maklashishi kerak.
XIX va XX asr boshlarida Rossiya imperiyasi va Britaniya o‘rtasidagi “Buyuk o‘yinda” O‘rta Osiё ikki imperiya taъsir doiralariga bo‘lingan edi. Mintaqadagi 5 ta Respublika Sankt-Peterburg nazorati ostida bo‘lgan. Afg‘oniston neytral holatda va Pokiston o‘sha paytda Hindiston bilan birgalikda Buyuk Britaniyaga tegishli edi.
Sovet Ittifoqining qulashi Markaziy Osiёning besh davlatiga mustaqillik berdi. Biroq, keyinchalik bu hudud yirik siёsiy o‘yinchilarning eъtiboridan chetda qoldi. Mintaqaning zhanubiy qo‘shnisi Afg‘oniston esa NATOning yigirma yillik urushi teatri sahnasiga aylangan edi.
O‘shandan beri geosiёsat va geoiqtisodiёt o‘zgardi. Beshta davlat, ichki, tashqi, ham mintaqaviy miqёsida, hududning energiya xavfsizligi va global savdo uchun asosiy mineral infratuzilmaviy markaz sifatida salohiyatini yuzaga chiqarish uchun harakat qilmoqda.
Bugungi kunda, mintaqada asosan Rossiya va Xitoy faol bo‘lib kelmoqda. Shunga qaramay, Markaziy Osiёda AQSh va Evropa kompaniyalari uchun ham muhim imkoniyatlar taqdim etilgan.
2022 yilda Afg‘onistondagi tartibsizliklar va Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi G‘arb davlatlarining tashqi siёsatida zhiddiy o‘zgarishlarga sabab bo‘ldi.
Xususan, Buyuk Britaniya Tashqi ishlar vaziri Devid Kemeronning Markaziy Osiё bilan iqtisodiy va siёsiy munosabatlarni o‘rnatishga bo‘lgan harakati qiziqishning qayta tiklanishidan dalolat beradi. Kemeronning Markaziy Osiёga qilgan tashriflari Tozhikiston Prezidentining Italiya davlatiga borishi bilan bir oyda ro‘y bergan edi.
“Biz bahsli, raqobatbardosh dunёda yashayapmiz. Agar siz Britaniya manfaatlarini himoya qilishni va ilgari surishni istasangiz, Markaziy Osiёda raqobatlashishingiz kerak”,
degan edi Britaniya Tashqi ishlar vaziri Devid Kemeron.
Bo‘lazhak «S7 Ittifoqi» tarkibiga (Markaziy Osiё beshligi + Afg‘oniston va Pokiston) kirishi lozim. Dengizga chiqish yo‘lidan uzilgan davlatlarga Afg‘oniston orqali yo‘l ochish yaxshi strategik yo‘l. Bu bilan Afg‘oniston ortiq terrorizm eksportchisi bo‘lmasligi va unga ёrqin kelazhak taъminlanishi mumkin. U qo‘shni davlatlar bilan integrasiyalashadi va bu uning iqtisodiga izhobiy taъsir qiladi. Mintaqa uchun Dengizga qisqa yo‘l “zhanubiy koridor” ochiladi va davlatlar zhahon dengiz bozori bilan bog‘lanadi. Bu bilan Rossiya XIX asrdagi ambisiyalari yaъni mintaqadan Fors ko‘rfaziga koridor sifatida foydalanish imkoniyatidan ayriladi.
London, Vashington va Bryussellik tahlilchilar mintaqada 7 ta “istonlar”birlashishi kerak degan g‘oyani ilgari surmoqda. S7 Union – 7 “iston”larning integrasiyasi bu davlatlarga dunё geosiёsiy maydonida o‘z manfaatlarini samarali himoya qilishga imkoniyat beradi.