Варшава университети биологик-кимёвий тадқиқотлар маркази профессори Суска-Малавска ва профессор Богус Роцессав В. I. K. Ирски Ўзбекистон миллий университети олимлари билан ҳамкорликда Оролқум чўл экотизимини қайта тиклаш бўйича ишларни олиб бормоқда. Бу билан минтақанинг маҳаллий аҳолиси ҳаётини яхшилаш мақсад қилинган. Бу ҳақда, «TVT Polish» хабар берди.
Ўзбекистон ва Қозоғистон чегарасида жойлашган Орол денгизи бир пайтлар дунёдаги тўртта энг йирик ички денгизлардан бири эди. Совет даврида қишлоқ хўжалигини суғориш учун унинг ирмоқлари Амударё ва Сирдарёга кенг бурилиши туфайли у 1960-йилларда қурий бошлади.
Ушбу кескин пасайиш 1990-йилларда авжига чиқиб, ҳозирги ҳолатига келди. Оролқум Чўли—шўр, ифлосланган тупроқлар, қаттиқ сув танқислиги ва тез-тез қум бўронлари билан ажралиб турадиган янги 3,2 million гектарлик экотизим юзага келди.
Орол денгизининг қуриши ҳалокатли оқибатларга олиб келди. Бир пайтлар балиқ овлаш ва қишлоқ хўжалиги орқали минглаб одамларни тирикчилик билан таъминлаган бу улкан сув ҳавзасининг қуриши минтақани шўрхок ҳудудга айлантирди.
Балиқчилик саноатининг қулаши, маҳаллий аҳоли орасида кенг тарқалган соғлиқ муаммолари ва экстремал об-ҳаво ҳодисалари бу ҳудудда яшаш имкониятларини сезиларли даражада пасайишига туртки берди.
Варшава Университети профессори Маекспорзата Суска-Малавска жараёнларнинг атроф-муҳитга таъсирини қайд этди:
«Бу бир вақтлар дунёдаги тўртта энг йирик ички денгизлардан бири, ичимлик сувининг улкан манбаи ва 1960-йилларда 40 минг нафарга яқин одам ишлаган ҳудуд, Балиқчилик саноати ривожланган ҳудуд эди…. У ҳозир одамлар, ҳайвонлар ва ўсимликлар учун кераксиз бўлиб қолди.”
Орол денгизи қуришининг атроф-муҳитга таъсири
Илгари денгиз минтақавий иқлимни сақлаб қолиш учун жуда муҳим эди ва унинг йўқ бўлиб кетиши об-ҳавонинг кескин ҳодисаларини келтириб чиқарди.
Суска-Малавска экологик хавф ҳақида шундай деди:
«Ўзбекистоннинг аксарият қисми чўл бўлганлиги сабабли, бизда тузларни тўплаш хавфи катта, бу ўз-ўзидан одамлар учун хавф туғдиради.Бу ўсимликсиз ҳудуд атрофида кўтарилган чанг табиат берган нарсаларни ҳам, инсон қўшган нарсаларни ҳам ўз ичига олади», деб давом этди у.
Маълумот учун, лойиҳа Ўзбекистон Республикаси инновацион ривожланиш агентлиги томонидан молиялаштирилади.