Varshava universiteti biologik-kimyoviy tadqiqotlar markazi professori Suska-Malavska va professor Bogus Rosessav V. I. K. Irski O‘zbekiston milliy universiteti olimlari bilan hamkorlikda Orolqum cho‘l ekotizimini qayta tiklash bo‘yicha ishlarni olib bormoqda. Bu bilan mintaqaning mahalliy aholisi hayotini yaxshilash maqsad qilingan. Bu haqda, «TVT Polish» xabar berdi.
O‘zbekiston va Qozog‘iston chegarasida zhoylashgan Orol dengizi bir paytlar dunyodagi to‘rtta eng yirik ichki dengizlardan biri edi. Sovet davrida qishloq xo‘zhaligini sug‘orish uchun uning irmoqlari Amudaryo va Sirdaryoga keng burilishi tufayli u 1960-yillarda quriy boshladi.
Ushbu keskin pasayish 1990-yillarda avzhiga chiqib, hozirgi holatiga keldi. Orolqum Cho‘li—sho‘r, ifloslangan tuproqlar, qattiq suv tanqisligi va tez-tez qum bo‘ronlari bilan azhralib turadigan yangi 3,2 million gektarlik ekotizim yuzaga keldi.
Orol dengizining qurishi halokatli oqibatlarga olib keldi. Bir paytlar baliq ovlash va qishloq xo‘zhaligi orqali minglab odamlarni tirikchilik bilan ta’minlagan bu ulkan suv havzasining qurishi mintaqani sho‘rxok hududga aylantirdi.
Baliqchilik sanoatining qulashi, mahalliy aholi orasida keng tarqalgan sog‘liq muammolari va ekstremal ob-havo hodisalari bu hududda yashash imkoniyatlarini sezilarli darazhada pasayishiga turtki berdi.
Varshava Universiteti professori Maeksporzata Suska-Malavska zharayonlarning atrof-muhitga ta’sirini qayd etdi:
«Bu bir vaqtlar dunyodagi to‘rtta eng yirik ichki dengizlardan biri, ichimlik suvining ulkan manbai va 1960-yillarda 40 ming nafarga yaqin odam ishlagan hudud, Baliqchilik sanoati rivozhlangan hudud edi…. U hozir odamlar, hayvonlar va o‘simliklar uchun keraksiz bo‘lib qoldi.”
Orol dengizi qurishining atrof-muhitga ta’siri
Ilgari dengiz mintaqaviy iqlimni saqlab qolish uchun zhuda muhim edi va uning yo‘q bo‘lib ketishi ob-havoning keskin hodisalarini keltirib chiqardi.
Suska-Malavska ekologik xavf haqida shunday dedi:
«O‘zbekistonning aksariyat qismi cho‘l bo‘lganligi sababli, bizda tuzlarni to‘plash xavfi katta, bu o‘z-o‘zidan odamlar uchun xavf tug‘diradi.Bu o‘simliksiz hudud atrofida ko‘tarilgan chang tabiat bergan narsalarni ham, inson qo‘shgan narsalarni ham o‘z ichiga oladi», deb davom etdi u.
Ma’lumot uchun, loyiha O‘zbekiston Respublikasi innovasion rivozhlanish agentligi tomonidan moliyalashtiriladi.