AQSh Markaziy Osiyo uchun savdo cheklovini bekor qilmasa Rossiyaga yutqazadi
OilPrice nashri AQSh sovuq urush davridan qolgan Zhekson-Venik savdo cheklovini olib tashlamasa Markaziy Osiyoda Rossiya va Xitoyga yutqazib qo‘yishi mumkinligi haqida maqola e’lon qildi.
Maqola muallifi, tahlilchi Zheyms Durso AQSh Xitoy va Rossiyaga nisbatan Markaziy Osiyoda faol emasligini so‘nggi yillarda mamlakat prezidenti ham mintaqaga tashrif buyurmaganini yozmoqda.
Nashrning yozishicha, zhoriy yilning 18 iyulida Oliy Mazhlis Senat Raisining birinchi o‘rinbosari, senator Sodiq Safoev boshchiligidagi delegasiya aynan shu Zhekson–Venik cheklovlariga o‘zgartish kiritish va Qo‘shma Shtatlar bilan faol iqtisodiy aloqalarni o‘rnatish maqsadida Vashingtonga borgan.
Ko‘pchilik «sovuq urush» qoldig‘i, deb hisoblaydigan Zhekson-Venik cheklovlari hozirgacha Markaziy Osiyodagi Qozog‘iston, Tozhikiston, Turkmaniston va O‘zbekiston Respublikasiga qo‘llaniladi. Biroq, Amerika Kongressi tadqiqot xizmati markazi xabarlariga ko‘ra, Ozarbayzhon, Qozog‘iston, Tozhikiston va O‘zbekiston AQSh tomonidan normal muvofiqlangan savdo munosabatlari maqomiga ega hisoblanadi.
AQSh Kongressi so‘nggi yillarda O‘zbekistonning Zhahon Savdo Tashkilotiga (ZhST) a’zo bo‘lishiga ko‘maklashayotganini sezish mumkin. 2023 yilning sentyabrь oyida esa, AQSh senatorlari Kris Merfi va Todd Yong Qozog‘iston, O‘zbekiston va Tozhikiston uchun uchun sovuq urush davridagi savdo cheklovlarini tugatish va bu mamlakatlarga doimiy savdo aloqalarini kengaytirish takliflarini qo‘llaganlar.
Bugungi kunga qadar Markaziy Osiyo davlatlaridan Qozog‘iston, Qirg‘iziston va Tozhikiston ZhST a’zosi hisoblanadi.
Markaziy Osiyo respublikalari Xitoy, Rossiya, Afg‘oniston va Eron bilan yaxshi iqtisodiy aloqalarni yo‘lga qo‘ygan. Nashrning qayd etishicha, XXI asrning aksar qismida Markaziy Osiyo AQShning Afg‘onistondagi aralashuvi uchun maydon bo‘lib xizmat qilib kelgan. Endilikda AQSh Markaziy Osiyoga yaqinlashish uchun Xitoy bilan raqobatlashishga to‘g‘ri keladi. Bu kunga qadar mintaqaga hech bir AQSh Prezidenti tashrif buyurmagan. Ammo Rossiya Prezidenti Vladimir Putin va Xitoy Prezidenti Si Szinpin Shanxay Hamkorlik Tashkilotining (ShHT) yig‘ilishi kabi ikki tomonlama uchrashuvlarda ishtirok etishgan. Nashrda yozilishicha, Markaziy Osiyo respublikalari Qo‘shma Shtatlarning ba’zi siyosatlarini qabul qiladi va kerak bo‘lganda vositachi sifatida harakat qiladi, lekin ular Amerikaning «sher panzhasi» bo‘lishni xohlamaydi.
Maqola muallifi ta’kidlaydiki agar Vashington Zhekson-Vanik cheklovlarini qayta ko‘rib chiqmasa, Markaziy Osiyo davlatlari ShHT va Evroosiyo iqtisodiy ittifoqi kabi tashkilotlar bilan aloqa o‘rnatish imkoniyati mavzhud. Bu esa AQShning Markaziy Osiyoda yutqazishi xavfini oshiradi.