Bugun, O‘zbek so‘mining zhoriy etilganiga naq 30 yil bo‘ldi. Xo‘sh, 30 yil davomida uning qadri qay darazhada oshdi ёki tushdi? O‘zbek so‘mining qadri haqida O‘zbekiston aholisi qanday fikr bildiradi?
Ushbu savol bilan Uzdiplomat.uz muxbiri poytaxt aholisi va mehmonlariga yuzlandi.
So‘rovnomada qatnashgan odamlarning deyarli 90 foizi so‘mning qadrsizlanaёtganini aytdi. Hatto ular orasida so‘mning qiymatini oddiy qog‘ozga tenglaganlar ham bo‘ldi.
«O‘zingiz ham bilsangiz kerak, pulning qadri kundan kunga tushib boryapti. Aniqroq qilib aytganda, pul oddiy qog‘oz bo‘lib qolgan»;
«Bugungi kunda so‘m zhuda qadrsizlanib boryapti. 100 ming so‘mga 1 kilo go‘shtdan boshqa hech narsa ololmay qolyapmiz»;
«Pulning qadri haqida hech narsa deёlmayman. Chunki kundan kunga narx-navo sabab so‘m qadrsizlanyapti»;
«So‘mning qadri zhuda pasayib ketyapti, lekin, bunga nima sabab bo‘laёtganini ham bilmayman. Faqat oldin qanaqa barakali bo‘lganini eslay olaman»;
«Menimcha, pul umuman qadrsiz. Arzimagan pensiya olamiz. Boshiga etkazsak ham oxiriga etkazolmaymiz. masalan men 625 ming pensiya olaman, etmaydi.»
Shuningdek, so‘rovnoma qatnashchilari orasida O‘zbek so‘mining qadri haligacha saqlanib qolgani haqida gapirganlar ham bor.
«O‘zbekiston so‘mi zo‘r, yaxshi. Dollar bo‘lsa faqat yig‘iladi, ishlatilmaydi. Ammo so‘mimizni bemalol sarflay olamiz»;
«O‘zbek so‘mi O‘zbekistonda bo‘lgani uchun, qadrli. Buning sababi mamlakatimizda muomalada ekani.»
Maъlumot uchun, 1994 yil 1 iyulь so‘m O‘zbekiston hududida yagona to‘lov vositasi sifatida muomalaga kiritilgan.
O‘zbekiston Markaziy banki sayti maъlumotlariga ko‘ra (https://cbu.uz/oz/), 1994 yili 1, 3, 5, 10, 25, 50, 100 so‘mlik banknotalar va 1, 3, 5, 10, 20, 50 tiyinlik tangalar;
1997 yil 1 martdan 200 so‘mlik banknota va 1, 5, 10 so‘mlik tangalar, 2000 yil 1 iyunda 500 so‘mlik nominaldagi, 2001 yil 1-sentyabrda esa 1000 so‘mlik nominaldagi banknotalar;
2005 yil 1 iyulda O‘zbekiston milliy valyutasining o‘n yilligiga bag‘ishlangan 100 so‘mlik qiymatida tanga, 2011 yil 1-sentyabrda esa O‘zbekiston Mustaqilligining 20 yilligiga bag‘ishlangan 500 so‘m qiymatidagi tanga pullar;
Shuningdek, 5 ming so‘mlik kupyuralar 2013 yil 1 iyuldan, 10 ming so‘mlik banknotalar 2017 yil 10 martdan, 50 ming so‘mlik pul biletlari 2017 yil 22 avgustdan, 100 ming so‘mlik 2019 yil 25 fevraldan 200 ming so‘mlik esa 2022 yil 15 iyuldan boshlab muomalaga kiritilgan.