«The National Interest» нашри “Марказий Осиёда янги катта ўйинда қандай ғалаба қозониш мумкин” номли мақола эълон қилди.
Унда қайд этилишича, АҚШ ва Европа Марказий Осиё минтақавий интеграцияси ва ривожланишига кўмаклашиши керак.
ХIX ва XX аср бошларида Россия империяси ва Британия ўртасидаги “Буюк ўйинда” Ўрта Осиё икки империя таъсир доираларига бўлинган эди. Минтақадаги 5 та Республика Санкт-Петербург назорати остида бўлган. Афғонистон нейтрал ҳолатда ва Покистон ўша пайтда Ҳиндистон билан биргаликда Буюк Британияга тегишли эди.
Совет Иттифоқининг қулаши Марказий Осиёнинг беш давлатига мустақиллик берди. Бироқ, кейинчалик бу ҳудуд йирик сиёсий ўйинчиларнинг эътиборидан четда қолди. Минтақанинг жанубий қўшниси Афғонистон эса НАТОнинг йигирма йиллик уруши театри саҳнасига айланган эди.
Ўшандан бери геосиёсат ва геоиқтисодиёт ўзгарди. Бешта давлат, ички, ташқи, ҳам минтақавий миқёсида, ҳудуднинг энергия хавфсизлиги ва глобал савдо учун асосий минерал инфратузилмавий марказ сифатида салоҳиятини юзага чиқариш учун ҳаракат қилмоқда.
Бугунги кунда, минтақада асосан Россия ва Хитой фаол бўлиб келмоқда. Шунга қарамай, Марказий Осиёда АҚШ ва Европа компаниялари учун ҳам муҳим имкониятлар тақдим этилган.
2022 йилда Афғонистондаги тартибсизликлар ва Россиянинг Украинага бостириб кириши Ғарб давлатларининг ташқи сиёсатида жиддий ўзгаришларга сабаб бўлди.
Хусусан, Буюк Британия Ташқи ишлар вазири Девид Кемероннинг Марказий Осиё билан иқтисодий ва сиёсий муносабатларни ўрнатишга бўлган ҳаракати қизиқишнинг қайта тикланишидан далолат беради. Кемероннинг Марказий Осиёга қилган ташрифлари Тожикистон Президентининг Италия давлатига бориши билан бир ойда рўй берган эди.
“Биз баҳсли, рақобатбардош дунёда яшаяпмиз. Агар сиз Британия манфаатларини ҳимоя қилишни ва илгари суришни истасангиз, Марказий Осиёда рақобатлашишингиз керак”,
деган эди Британия Ташқи ишлар вазири Девид Кемерон.
Бўлажак «S7 Иттифоқи» таркибига (Марказий Осиё бешлиги + Афғонистон ва Покистон) кириши лозим. Денгизга чиқиш йўлидан узилган давлатларга Афғонистон орқали йўл очиш яхши стратегик йўл. Бу билан Афғонистон ортиқ терроризм экспортчиси бўлмаслиги ва унга ёрқин келажак таъминланиши мумкин. У қўшни давлатлар билан интеграциялашади ва бу унинг иқтисодига ижобий таъсир қилади. Минтақа учун Денгизга қисқа йўл “жанубий коридор” очилади ва давлатлар жаҳон денгиз бозори билан боғланади. Бу билан Россия XIX асрдаги амбициялари яъни минтақадан Форс кўрфазига коридор сифатида фойдаланиш имкониятидан айрилади.
Лондон, Вашингтон ва Брюсселлик таҳлилчилар минтақада 7 та “истонлар”бирлашиши керак деган ғояни илгари сурмоқда. S7 Union – 7 “истон”ларнинг интеграцияси бу давлатларга дунё геосиёсий майдонида ўз манфаатларини самарали ҳимоя қилишга имконият беради.