Eron 2025 yil mart oyi oxirgacha 2 millionga yaqin noqonuniy afg‘onlarni deportasiya qilmoqchi. Bu haqida Eron huquq-tartibot kuchlari qo‘mondoni Ahmad Rizo Radan ma’lum qilgan deb xabar bermoqda Sputnik Afg‘oniston.
Xabarda aytilishicha, Tehronning 2025 yilning mart oyi oxirgacha 2 mln noqonuniy afg‘onlarni deportasiya qilish bo‘yicha rezhalari bor. Qo‘mondonga ko‘ra, Erondagi noqonuniy muhozhirlarning sonini aytish qiyin, lekin ularning aksariyat qismini afg‘onlar tashkil qiladi.
BMTning Qochoqlar bo‘yicha agentligi ma’lumotlariga ko‘ra, Eronda 4,5 millionga yaqin afg‘on muhozhiri bor. Ammo, Eron ommaviy axborot vositalari zhami 8 million afg‘on borligi va ularning 4 millioni noqonuniy muhozhir ekanligini aytishmoqda.
Eron nashrlarining yozishicha, Tolibonning Afg‘onistonda hokimiyat tepasiga kelishi va undan keyingi qashshoqlik millionlab odamlarni Eronga qochishga mazhbur qilgan. Bu esa Afg‘onistonda gumanitar keskinlikning ortishiga olib keldi. Hozir Eron afg‘on nolegallarini ommaviy deportasiya qilishni boshlashga urinmoqda.
«Mamlakatda noqonuniy qochqinlarning mavzhudligi nafaqat izhtimoiy zarar etkazadi, balki mahalliy aholidan ish zhoylarini ham olib qo‘yadi,» – degan Eron Ichki ishlar vaziri Iskandar Momeyni.
Afg‘onistonning yana bir qo‘shnisi Pokiston kabi Eron ham toliblar hukumati bilan diplomatik munosabatlarga ega. Deportasiya tartib-taomillari bo‘yicha ikki tomonlama bitimlarga amal qiladi. Zharayonlar yo‘lga qo‘yilgan, deportasiya «non-stop» rezhimida olib borilmoqda. Ma’lum qilinishicha, Afg‘onistonning 400 ming fuqarosi 2024 yilning dastlabki olti oyida mamlakatga qaytarilgan. Tahlilchilar deportasiya qilingan afg‘onlarning bir qismi Eronga qaytishini tahmin qilmoqda. Ikki mamlakat o‘rtasidagi chegaraning uzunligi 945 km bo‘lib, uning katta qismi aholi yashamaydigan hududlarga to‘g‘ri keladi.
Avvalroq Bloomberg nashri Germaniya hukumati O‘zbekiston bilan mamlakatdan afg‘on qochqinlarini deportasiya qilish imkonini beruvchi kelishuvni tuzish bo‘yicha muzokaralar olib borayotgani haqida ma’lum qilgan edi.
Ammo O‘zbekiston Tashqi ishlar va Ichki ishlar vazirliklari Uzdiplomatʼga bunday kelishuvlar bo‘lmaganini ma’lum qilgan edi.
Afg‘onistonda Tolibon hokimiyat tepasiga kelganidan beri Germaniya hukumati birinchi marta 28 afg‘on qochqinini vataniga deportasiya qilgan.
Ma’lumotlariga ko‘ra, afg‘onlar bilan charter reys zhoriy yilning 30 avgust kuni ertalab Leypsigdan Kobulga uchgan. “Der Spiegel” nashrining yozishicha, deportasiya qilinganlarga ketishdan oldin hukumat tomonidan ming evro berilgan.
Hukumat matbuot kotibi Steffen Hebestreit deportasiya qilinganlarni Germaniyada qolish huquqiga ega bo‘lmagan sudlangan zhinoyatchilar deb ta’riflagan, lekin ularni nimada ayblanganiga aniqlik kiritmagan.
«Germaniyaning xavfsizlik manfaatlari milliy xavfsizlikka tahdid soluvchi zhinoyatchilar va shaxslarni himoya qilish talablaridan ustundir», degan Hebstreit
Ma’lumotlariga ko‘ra, afg‘onlar tomonidan Germaniyada sodir etilgan zhinoyatlar orasida zo‘rlash, o‘t qo‘yish, odam o‘ldirish va giyohvand moddalar bilan bog‘liq zhinoyatlarni sodir etilgan.