АҚШ ва Эрон давлатлари Яқин Шарқдаги вазият кескинлашуви хавфини камайтириш бўйича музокаралар олиб бораётган бир вақтда Президент Иброҳим Раисий вафот этиши уюштирилган жиноятми ёки кутилмаган фалокат? Uzdiplomat.uz жамоатчилик томонидан илгари сурилаётган эҳтимоллар бўйича сиёсатшунос Ҳабибулла Азимов билан суҳбатлашди.
Сиёсатшуноснинг фикрига кўра, Раисий ва бошқа мартабали шахсларнинг ўлими уюштирилган ёки ташқи кучлар таъсири остида ҳалокатга учраган дейиш учун асосли маълумотлар етарли эмас.
“Ўйлайманки бу катта ҳалокат тергов-текширувдан кейин давлат ўзининг расмий маълумотларини келтириб ўтади, ҳозирча бу эҳтимолларни айтиб ўтиш ноўрин бўлади. Агар Эрон томонидан ўтказилган текширув ва тергов натижаси душман давлатлар томонидан уюштирилган деган хулосага келса, Эроннинг ташқи сиёсатида жиддий ўзгаришлар ва душман деб билган давлатларига жиддий жавоб зарбалари бўлиш эҳтимоли йўқ эмас”,
-деди сиёсатшунос.
Унинг фикрича, Президентнинг ўлими мамлакат сиёсатига жиддий таъсир қилмайди. Чунки Эронда Президентдан ҳам каттароқ мавқеъдаги шахслар бор.
“Эронда Президентдан ҳам юқорида турувчи диний раҳнамонинг таъсири жуда ҳам юқори ҳисобланади. Иерархик нуқтаи назардан қарайдиган бўлсак давлат раҳбари олий диний раҳбар ҳисобланади”,
-деди у.
Унинг сўзларига кўра, Эронни бирлаштириб турувчи маънавий ресурс бу мазҳаб. Яъни ислом динининг шиа мазҳаби Эрон Ислом Республикасини бирлаштирувчи жуда ҳам катта манба сифатида қаралади. Шундай экан Эрон Ислом Республикасининг Яқин Шарқ мамлакатларидаги ташқи сиёсатида асосий ролни мазҳаб ва мазҳабчиликка қаратилган ташқи сиёсат ўйнайди.
“Иброҳим Раисий вафотидан кейин минтақада баъзи бир сиёсий ўзгаришлар бўлиши мумкин. Жумладан, ҳали бир ойча бўлмади Эрон Ислом Республикасининг Исроилга ҳарбий ҳужуми айнан Иброҳим Раисий даврида амалга оширилган эди. Ҳатто Раисий Эрон Ислом Республикасининг тарихи давомида тўғридан-тўғри Исроилга ҳужум қилган биринчи Президент сифатида тарихда қолганлигини ҳам эътироф этиш керак”,
– деди Ҳабибулла Азимов.
Шунингдек, у бундан кейин Ўзбекистон-Эрон муносабатларида катта ўзгариш содир бўлмаслигини таъкидлади.
«Эрон-Ўзбекистон муносабатлари ниҳоятда тарихий, ўзаро ҳурмат ва дўстликка асосланган муносабатларга таянади. Мен ўйлайманки бу ҳолатда Ўзбекистон-Эрон ўртасидаги маданий, савдо ва тижорий алоқаларга ҳеч қандай таъсир ўтказмайди. Бунинг учун сабаб ҳам йўқ. Биз учун Эрон Европа бозорига чиқиш учун муҳим бир ҳудуд, давлат ҳисобланади. Биз унинг портларидан тижорий мақсадларда фойдаланамиз. Бизни тарихий, маданий яқинлигимиз жуда ҳам узоқларга бориб тақалади. Бу ҳолат Ўзбекистон-Эрон муносабатларига жиддий таъсир ўтказади деб ҳисобламайман ва бунга асос ҳам йўқ”,
– деди сиёсатшунос Ҳабибулла Азимов.