Adliya vaziri o‘rinbosari Alisher Karimovning aytishicha, 2030 yilgacha ZhSTga aъzo bo‘lish ishlarini yakuniga etkazish vazifasi bor.
O‘zbekiston 1994 yildan beri Zhahon savdo tashkilotiga aъzo bo‘lolmay keladi. Zhahon savdo tashkiloti davlatlararo ko‘p tomonlama savdo tizimi hamda xalqaro savdo tizimi hamda xalqaro savdo qoidalarini o‘rnatuvchi nufuzli xalqaro tashkilot. Bugungi kunda dunё savdosining 95 foizi ushbu tuzulmaga kiruvchi 164 ta aъzolar hissasiga to‘g‘ri keladi.
«Zhahon savdo tashkilotining bitimlari barcha subъektlar uchun qo‘llaniladi. O‘zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomalarida ham shu shartlar baёn etilgan. Uning afzalligiga to‘xtalsak, birinchi navbatda bu diskriminasiyani yo‘qotadi. Yaъni raqobat muhitini yaratishga xizmat qiladi. O‘zimizning ishlab chiqaruvchilar ёki uni sotib oluvchilarning mahalliy bozorga ham, boshqa bozorlarga ham erkin kirib borishini taъminlaydi. Nafaqat xorizhiy ishlab chiqaruvchilarning O‘zbekiston bozoriga kirib kelishi, balki bizning tadbirkorlarning ham zhahon bozorlariga cheklovlarsiz kirib borish imkoniyatlari yaratiladi va bu mamlakatimizga kirib kelaёtgan investisiya oqimini ham kuchaytiradi», — dedi Adliya vaziri o‘rinbosari Alisher Karimov.
So‘nggi yillarda O‘zbekiston mazkur tashkilotga aъzo bo‘lish uchun bir qancha harakatlarni amalga oshirmoqda. Masalan, Zhahon savdo tashkiloti bo‘yicha maxsus vakili lavozimi zhoriy etildi; 2023 yilning iyunь oyida Zhahon savdo tashkilotiga aъzo bo‘lishni zhadallashtirish haqida prezident tomonidan qaror imzolangan. Ammo haligacha O‘zbekiston bu tashkilotga aъzo emas.
Xo‘sh, buning sabablari nimada?
«1994 yilda O‘zbekiston Respublikasi Zhahon savdo tashkilotiga aъzo bo‘lish uchun ariza bergan va birinchi ishchi guruh yig‘ilishi o‘tkazilgan. Albatta, bu zharaёn cho‘zilib ketganining sababi — IV ishchi guruh yig‘ilishidan keyin orada uzoq yillar bu yo‘nalish bo‘yicha dadil ishlar amalga oshirilmagan», — dedi u Uzdiplomat.uz savoliga zhavoban.
Biroq Adliya vazirligi bu bo‘yicha ishlar sust ketmaёtganini, zhadal ishlar amalga oshirilaёtganini aytmoqda.
«ZhSTga aъzo bo‘lish bu uzoq yillar talab qiladigan zharaёn. Ayrim mamlakatlar 10-20 yillab bu zharaёnni bosib o‘tishgan. Yaъni 164 ta davlat O‘zbekistonga kirish zharaёnida har biri o‘zining manfaatidan kelib chiqqan holda qaysidir tovarlari, xizmatlari ёki ishlab chiqarish bilan bog‘liq savollar beradi. Biz esa o‘sha savollarga aktiv ravishda zhavob ishlash zharaёnidamiz. Yaъni ZhSTda har bir davlat bilan aъzolikni kelishishimiz kerak», — dedi u.
Masalan, 2023 yilda 19 ta, 2024 yilning zhoriy davrida esa 5 ta Qonun huzhzhatlari ZhST bitimlariga muvofiqlashtirilgan.
«Qonunchiligimizni muvofiqlashtirganimiz bu eng asosiy zharaёn. Yaъni biz ikki tomonlama va ko‘p tomonlama savdoda turli shartlar asosida kelishuvga erishamiz. Shuning uchun bir yilda ikki marta ishchi guruh yig‘ilishini o‘tkazdik. Bu katta zharaёn hisoblanadi. Eъtibor bergan bo‘lsangiz, Nьyu-Yorkda davlatimiz rahbarining tashkifi chog‘ida ZhSTning Bosh kotibi Nigoza xonim tomonidan bu zhuda yuqori baholandi», — dedi Adliya vaziri o‘rinbosari.
Shunday qilib, O‘zbekiston ZhSTga qachon aъzo bo‘ladi? Uning 30 yillik orzusi qachon amalga oshadi?
«2023 yil 11 sentyabrda O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 158-son farmoni bilan tasdiqlangan O‘zbekisonning 2030 yilgacha strategiyasida mamlakatning ZhSTga to‘laqonli aъzo bo‘lish masalsi qo‘yilgan. Demak, bizning oldimizda shu 2030 yilgacha ZhSTga aъzo bo‘lish ishlarini yakuniga etkazish vazifasi bor. Balki undan oldinroq etkazarmiz», — dedi vazir o‘rinbosari Alisher Karimov.
Maъlumot uchun, O‘zbekiston 11 davlat bilan ZhSTga aъzo bo‘lish bo‘yicha muzokaralarni yakunlangan. Ulardan 9 tasi bozorga kirish bo‘yicha muzokaralarni yakunlash to‘g‘risidagi protokollarni imzolab ulgurgan.
Masalan, O‘zbekistonning Zhahon savdo tashkilotiga aъzo bo‘lishi bo‘yicha muzokaralar guruhi 26−29 fevralda Abu Dabida bo‘lib o‘tgan ZhST vazirlarining 13-konferensiyasi doirasida uch davlat — Yaponiya, Isroil va Dominikan Respublikasi bilan bozorga kirish protokollari imzolangani hamda Tailand bilan muzokaralar yakunlangani haqida eъlon qilgan edi.