O‘zbekistonda 2022 yilning 1 sentyabrdan boshlab maktabgacha taъlim sohasida inson omilisiz, avtomatlashtirilgan axborot tizimi zhoriy etilgan bo‘lib, u orqali maktabgacha taъlim tashkilotlarida tarbiyalanuvchilarning davomati har kuni elektron qayd etilishi va shu maъlumotlar asosida subsidiyalar avtomatik hisob-kitob qilinib, to‘lanishi kerak.
Ammo Maktabgacha taъlim agentligi bu zharaёnlarda ayrim tadbirkorlarning noqonuniy xatti-harakatlarini aniqladi.
“Ayrim “ishbilarmon” tadbirkorlar bola manfaatidan o‘z manfaatini ustun qo‘yib, zhazhzhi go‘daklar hisobiga boyishni maqsad qilib, bolalarning bog‘chaga kelmaganda, ularning davomatini turli usullar orqali sohtalashtirishga urinmoqda.
Bu usullarga eъtibor bersangiz, odamzodning fantaziyasi naqadar cheksizligiga hayratda qolasiz”, – deya o‘z tahlillarini Uzdiplomat.uz bo‘lishdi agentlik.
Demak, 1-USUL: bog‘chaga kelmagan bitta bolani o‘rniga boshqa bolani rasmini axborot tizimiga kiritib, davomatni qayd etish.
Misoldan ko‘rishingiz mumkinki, axborot tizimida qiz bolaning FIOsi ko‘rsatilgan bo‘lib, haqiqatda o‘g‘il bolaning fotosurati kiritilgan va davomat qilingan.
Misolda: axborot tizimida 2017 yilda tug‘ilgan (6-7 ёshli) bolaning FIOsi ko‘rsatilgan bo‘lib, 3 ёshga to‘lmagan go‘dakning fotosurati kiritilgan va davomat qilingan.
2-USUL: bog‘chaga kelmagan bitta bolani o‘rniga ёshi katta odamni davomatni qayd etish.
Misollarda: axborot tizimida 4-5 yashar bolalarning FIOsi ko‘rsatilgan bo‘lib, haqiqatda uning o‘rniga ёshi katta erkaklarning fotosurati kiritilgan va davomat qilingan.
3-USUL: bog‘chaga kelmagan bolani uning fotosurati orqali (qog‘ozda ёki smartfonda va kompьyuterda) davomatni qayd etish.
Misollarda: 4-5 yashar bolalar bog‘cha kelmagan kunda, ularning qog‘ozdagi va smartfondagi fotosurati orqali (haqiqatga bog‘chaga kelgan bolaning yuzi oldiga fotosurat qo‘yilib) davomat qilishga uringan.
4-USUL: bog‘chaga kelmagan bolaning fotosuratini qog‘ozda qirqib olib, davomatni qayd etish.
Misollarda: bola bog‘cha kelmagan kunda, uning qog‘ozdagi fotosurati orqali davomat qilishga uringan.
5-USUL: davlat bog‘chasi tarbiyalanuvchilarini avtomashinada nodavlat bog‘chaga olib borib, shu bog‘chada davomatdan o‘tkazish.
Misolda: Namangan viloyati Pop tumanidagi davlat bog‘chasi tarbiyalanuvchilari yakka tartibdagi tadbirkorlarga tegishli oilaviy bog‘chalarga Damas avtomashinasida olib borilib, davomatdan o‘tkazilgan.
6-USUL: davlat bog‘chasi tarbiyalanuvchisini, ushbu davlat bog‘chasida turib, nodavlat bog‘chaning nomidan davomatni qayd etish.
Misolda: Zhizzax viloyati Paxtakor tumanidagi davlat bog‘chasi tarbiyalanuvchilari yakka tartibdagi tadbirkorlarga tegishli oilaviy bog‘chalar hisobiga davomatdan o‘tkazilgan.
7-USUL: bitta bolani bir nechta bolalar o‘rniga davomatni qayd etish.
Misolda: Ikkita tadbirkorga tegishli oilaviy bog‘chalarda bitta bolani ikkita tarbiyalanuvchi (FIOsi boshqa) o‘rniga davomati qayd etilgan.
“Respublikamizda 25 ming atrofida nodavlat bog‘chalar faoliyat yuritib kelmoqda. Ularning davomat maъlumotlari axborot tizimidagi sunъiy intellekt ёrdamida doimiy tahlil qilinib, bir mingtadan ortiq bog‘chalar yuqorida ko‘rsatilgan noqonuniy usullardan foydalanib, davomat qilganligi Maktabgacha taъlim agentligi tomonidan aniqlangan.
Ushbu aniqlangan holatlar tegishli tartibda rasmiylashtirildi hamda Vazirlar Mahkamasining 2022 yil 2 avgustdagi 426-son qarori talablaridan kelib chiqib, ushbu bog‘chalarga subsidiya to‘lovlari uch oyga to‘htatildi. Shuningdek, ushbu tadbirkorlarga nisbatan qonuniy chora ko‘rish uchun maъlumotlar tegishli huquqni muhofaza qiluvchi organlarga taqdim etib kelinmoqda”, – deyilgan agentlik maъlumotida.
Bundan tashqari, agentlik bo‘sh ish o‘rni yarataёtgan, ilg‘or innovasion taъlim texnologiyalarni zhoriy qilib, tarbiyalanuvchilarga taъlim-tarbiya beraёtgan xalol tadbirkorlarni qo‘llab-quvvatlashini bildirgan.
“Fursatdan foydalanib, maktabgacha taъlim sohasida faoliyat yuritaёtgan tadbirkorlarga noqonuniy usullarni qo‘llab, soxta davomat yuritmasligingizni takroran so‘raymiz.
Maъlumotlarning soxtaligi albatta fosh bo‘lishi va zhazo muqarrarligini unutmang !
Maktabgacha taъlim agentligi ogohlantiradi! Maktabgacha taъlim sohasida faoliyat yuritaёtgan tadbirkorlar shuni unutmasliklari lozimki bugun tadbirkorlik faoliyati bilan qonuniy shug‘ullanish istagida bo‘lgan fuqarolar uchun barcha imkoniyatlar mavzhud. Noqonuniy faoliyatning oldini olish esa doimiy nazoratda”, – deya ogohlantirmoqda Maktabgacha taъlim agentligi axborot xizmati.